در دنیای پرشتاب امروز که بحران‌های زیست محیطی و اقلیمی به سرعت در حال تبدیل شدن به تهدیدهای ساختاری هستند، مفهوم “شهر آینده” دیگر صرفاً نماد آرمان گرایی شهری نیست. بلکه ضرورتی برای بقا، تاب آوری و توسعه پایدار است. تغییرات اقلیمی، با پدیده‌هایی نظیر افزایش دما، کاهش منابع آبی، وقوع پدیده‌های شدید آب و هوایی و آلودگی هوا، به طور مستقیم بر ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فضایی شهرها اثرگذار است.
در این بین، گردشگری شهری که پیوندی عمیق با کالبد، فرهنگ، زیرساختها و سبک زندگی شهری دارد، کی از بخش‌هایی است که هم از تغییرات اقلیمی آسیب می‌بیند و هم می‌تواند در کاهش یا انطباق با آن نقش موثری ایفا کند. در نتیجه، پیوند بین “روز آینده “و “شهر آینده “با نگاه اقلیم محور و تمرکز بر گردشگری، مسیرهای کلیدی در تحقق برنامه‌های توسعه شهری، فرهنگی و اقتصادی به ویژه در ایران خواهد بود.
مفهوم شناسی: روز آینده، شهر آینده و تغییر اقلیم
” روز آینده” نماد چشم انداز جهانی از آینده ای پایدار، سبز و هوشمند با تاکید بر مسئولیت پذیری فردی و جمعی برای مواجهه با بحران‌های محیطی، اجتماعی و فناوری است.
” شهر آینده “مدلی نوین از شهرسازی پایدار که به بهره‌وری منابع تاب آوری در برابر بحران‌ها، عدالت زیستی و استفاده از فناوریهای پاک متکی است.
” تغییرات اقلیمی” تغییری بلند مدت در دمای زمین و الگوهای آب و هوایی که با افزایش گازهای گلخانه‌ای، بالا آمدن سطح آب دریا و یا پایین رفتن سطح آب دریا، خشکسالی، سیلاب‌ها و آلودگی هوا خود را نشان می‌دهد.
گردشگری شهری در مفهوم نوین خود، تنها شامل بازدید از موزه‌ها یا آثار تاریخی نیست، بلکه مجموعه‌ای از فعالیتهای فرهنگی، هنری، تفریحی، خرید، سلامت، خوراک و تعامل با زندگی شهری معاصر است. اما این ظرفیتها، در صورت تداوم تغییرات اقلیمی با تهدیداتی جدی مواجه‌اند:
گرمایش شدید شهری، به ویژه در فصول گرم، بازدید از جاذبه‌های فضای باز یا پیاده‌گردی را با مشکل مواجه می‌سازد.
کاهش کیفیت هوا، تهدید جدی برای گردشگری سلامت محور و تجربه سفر امن است.
نابودی یا فرسایش جاذبه‌های میراثی در اثر سیلاب‌ها، افزایش رطوبت یا طوفان‌های همراه با گرد و غبار
افزایش مصرف انرژی در تاسیسات گردشگری شهری ( هتل‌ها ، مراکز خرید، مراکز خدماتی،و…) برای خنک سازی در تابستان‌ها و گرمایش در زمستان‌ها
با این چالش‌ها، لازم است طراحی “شهر آینده” به گونه‌ای باشد که گردشگری در آن نه فقط دوام آورد، بلکه به عاملی برای پایداری و تاب آوری شهری بدل شود.
بنابراین، برای همگرایی گردشگری شهری با تغییرات اقلیمی می‌توان از طریق، طراحی زیرساخت‌های گردشگری اقلیم محور در شهرها، باز طراحی تقویم گردشگری شهری بر اساس اقلیم محلی، توسعه مسیرهای گردشگری تاب آور به اقلیم در بافت شهر، افزایش سطح آگاهی و آموزش ذینفعان گردشگری درباره تغییرات اقلیمی، افزایش تاب آوری جاذبه‌های فرهنگی در برابر اقلیم وحمایت از نوآوری‌های استارتاپی در گردشگری شهری پایدار ا می‌توان با عنوان” راهبردهای عملیاتی” پیشنهادی ارائه کرد.
پایان سخن اینکه، جهان در مسیر ورود به “روز آینده” است؛ روزی که شهرها باید بتوانند ا تاب آوری و برنامه‌ریزی پایدار، پاسخگوی نیازهای پیچیده زیستی، فرهنگی و اقتصادی باشند. گردشگری شهری، اگر با تغییرات اقلیمی هم راستا نشود، نه تنها بخشی از راه حل نخواهد بود، بلکه خود به بخشی از بحران تبدیل میشود.
شهر آینده در ایران، باید شهری باشد که نه تنها گردشگر را جذب می‌کند، بلکه از او حفاظت کرده و به او آموزش می‌دهد، شهری که با طراحی هوشمند، معماری اقلیم محور، زیرساخت‌های سبز، هم میزبان شایسته گردشگران داخلی و بین المللی است، و هم پناهگاهی برای آینده‌ای پایدار
دکتر مهران حسنی کارشناس ارشد گردشگری و پژوهشگر و تحلیلگر سیاستهای توسعه‌ای گردشگری
منابع:
۱ سازمان جهانی گردشگری(UNWTO) گزارش سالانه گردشگری و تغییر اقلیم
2گزارش ششم ارزیابی تغییر اقلیمIPCC
3 برنامه توسعه ملل متحد(UNDP), شهرهای پایدار و اقلیم محور
۴ پژوهشکده گردشگری ایران- گزارش چشم انداز گردشگری شهری پایدار
روز آینده، شهر آینده؛ نگاهی نو به گردشگری شهری در عصر تغییرات اقلیمی
اشتراک گذاری این مطلب در :
اخبار روز
