انتخاب شهر بابل و اعطای اعتبارنامه به عنوان یکی از “شهرهای جهانی تالابی” از سوی کنوانسیون بین المللی تالابهای رامسر، در کشور زیمباوه ، افتخاری بزرگ برای ایران، استان مازندران و شهر بابل است. افتخاری که پشت آن، سالها تلاش، پیگیری و حفاظت دلسوزانه از ذخایر طبیعی کم نظیر در قلب مازندران، قرار دارد. اما واقعیت این است که فلسفه وجودی چنین گواهینامههایی، تنها در آیین اعطا، پیامهای تبریک خلاصه نمیشود، بلکه مسئولیتها، تعهدات و فرصتهایی تازه را پیش روی مدیران، سیاستگذاران، کنشگران و جوامع محلی میگذارد.
اکنون بابل، بر مدار نگاه جهانی قرار گرفته است؛ شهری که با دارا بودن تالابها و زیستگاههای آبی فصلی، واجد ظرفیتهای بینظیری برای توسعه گردشگری آبی، پرنده نگری، طبیعت گردی و اکوتوریسم تخصصی است؛ ظرفیتی که میتواند بستر تحول در اقتصاد محلی، افزایش مدت ماندگاری گردشگران و برندینگ بین المللی شهر شود. اما این دستاورد ارزشمند، بدون اقدام عملی، بهرهبرداری صحیح و آینده نگرانه، میتواند در سطحی نمادین باقی بماند. آنچه اکنون اهمیت دارد، تغییر نگاه به تالابها از یک پدیده زیست محیطی صرف با عنوان یک زیرساخت راهبردی گردشگری است. زیر ساختی که با برنامهریزی هدفمند، حفاظت فعالانه و مشارکت جوامع محلی، میتواند پیشران توسعه پایدار منطقه باشد.
لذا برای بهرهبرداری بهینه از اعتبارنامه شهر جهانی تالابی در حوزه گردشگری سه کلید طلایی بر اساس موارد ذیل یشنهاد میشود:
مورد اول، سیاست گذاری هوشمند و عملیاتی در حوزه گردشگری با طراحی نقشه راه عملیاتی برای توسعه گردشگری طبیعت محور، با رعایت کامل اصول پایداری، احیای مسیرهای دسترسی سبز، ایجاد مسیرهای قایق سواری، پرنده نگری و مراکز تفسیر محیط زیستی بابهره گیری از ظرفیت سازمانهای مردم نهاد و بخش خصوصی میباشد.
دیگر مورد، توانمندسازی جوامع محلی با عنوان نگهبانان، بهرهبرداران اصلی منابع تالابی میباشد، که از طریق توسعه آموزشهای تخصصی گردشگری روستایی، بوم گردی، تولید محتوا، صنایع دستی و خدمات اقامتی و پذیرایی با غذاها و خوراک بومی و محلی، به گونهای که جوامع محلی نه تنها در حفاظت، بلکه در بهرهبرداری پایدار و اقتصادی تالابها نقش آفرین باشند.
و آخرین مورد، برندسازی ملی و بین المللی بابل به عنوان “مقصد گردشگری تالابی ایران” است، که با معرفی بابل در قالب شهر جهانی تالابی در نمایشگاههای گردشگری، رویدادهای بین المللی محیط زیست، تولید محتوای چند رسانهای، دیپلماسی گردشگری، تعامل با شهرهای جهانی مشابه و گسترش همکاری با نهادهای بین المللی زیست محیطی و گردشگری میتواند صورت پذیرد.
بنابراین، گواهی شهر جهانی تالابی، به ما یادآوری میکند که طبیعت، اگر با احترام و تدبیر با آن رفتار شود، میتواند نیرویی الهام بخش برای توسعه انسانی، فرهنگی و اقتصادی باشد. شهر بابل اکنون این فرصت را یافت تا الگوی نوینی از همزیستی طبیعت و توسعه را به نمایش بگذارد؛ الگویی که در آن گردشگری نه تخریبگر، که حافظ و تقویت کننده زیست بومها خواهد بود.
موقعیت ویژه بابل در پی دریافت اعتبارنامه شهر جهانی تالابی، فرصتی تاریخی و نادر است. این فرصت نه تنها میتواند بستر توسعه اقتصادی مبتنی بر گردشگری پایدار و طبیعت محور باشد، بلکه راهی برای احیای اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی از طریق حفظ محیط زیست، ایجاد اشتغال و بهبود معیشت جوامع محلی خواهد بود. برای تحقق این هدف به طور قطع، همکاری نهادهای استانی و ملی با شهرداری، فرمانداری و ادارات ذیربط، همراه با سرمایهگذاران و کنشگران محلی امری ضروری و ا اجتناب ناپذیر میباشد. اکنون زمان آن فرا رسیده که بابل، علاوه بر افتخار در این زمینه، تدبیر راه خود را به سوی شهری جهانی، طبیعت محور و گردشگری پذیر باز کند، و از “معبر” به” مقصد” سفر ارتقا یابد. همچنین استان مازندران برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری، باید از فرصتها بهره بگیرد، و این نیز از جمله فرصتهای مغتنمی است، به سوی یک آینده روشن در حوزه گردشگری، اگر آن را جدی بگیریم.
دکتر مهران حسنی کارشناس ارشد گردشگری پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی سیاستهای توسعه گردشگری
عضوانجمن متخصصان گردشگری ایران