نوروزگاه؛ جشنواره برای پیوند نسل‌ها و احیای سنت‌های نوروزی
نوروز کهن‌ترین جشن بهاری جهان، نماد تحول و آغاز دوباره زندگی است. این آیین که از هزاران سال پیش در ایران و بخش وسیعی از جهان برگزار می‌شود، نه تنها جشنی برای تغییر فصل، بلکه پدیده‌ای فرهنگی اجتماعی و هویتی است ،که نقش مهمی در پیوند نسل‌ها، تعاملات اجتماعی و تقویت هویت ملی دارد .
در این میان، نوروزگاه به عنوان یکی از جلوه‌های مهم این جشن کهن پارسی بستر مناسبی برای نمایش و احیای سنت‌های نوروزی در ایران است. نوروزگاه‌ها ،به عنوان فضاهایی برای بازآفرینی فرهنگ و هنر ایرانی در ایام نوروز نقشی کلیدی در حفظ میراث فرهنگی و معرفی آن به نسل‌های جدید و همچنین گردشگران داخلی و خارجی دارند.
نوروزگاه،مفهومی است که به عنوان محیطی برای اجرای آیین های نوروزی،نمایش سنت ها،هنر، آداب ورسوم و ایجادتعامل اجتماعی بین مردم و گردشگران شناخته می شود.فلسفه وجودی آن را می توان درچند محوراساسی چون،احیای سنت های نوروزی،تقویت پیوندنسل ها ،رونق گردشگری واقتصاد محلی وایجاد تعامل فرهنگی وهمبستگی اجتماعی و…بیان کرد.
نوروز نه تنها یک آیین ایرانی ،بلکه میراثی جهانی و ثبت شده در یونسکو است ،که در میان ۱۳ کشور جهان از جمله: ایران، افغانستان، تاجیکستان ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان ،ترکیه، عراق، هند و پاکستان جشن گرفته می‌شود. این گستره فرهنگی نشان دهنده آن است که نوروز یک سنت محدود به یک قوم یا سرزمین خاصی نیست، بلکه میراثی مشترک است که اقوام مختلف آن را در قالب آیین‌های بومی خود گرامی می‌دارند.
در ارتباط با اهمیت، حفظ و احیای نوروز و سنت‌های آن ،مواردی چون تغییرات سبک زندگی و افزایش شهرنشینی موجب کمرنگ شدن برخی از آیین‌های نوروزی شده و نسل جدید کمتر با سنت‌های نوروزی آشناست،و بسیاری از رسم‌هایی که در گذشته هویت نوروز را شکل می‌دادند ،امروزه در حال فراموشی هستند. ضمن اینکه گردشگری فرهنگی و اقتصاد جوامع محلی به شدت به برگزاری آیین‌های سنتی مانند نوروز وابسته است ،احیای این آیین‌ها می‌تواند به رونق اقتصاد محلی.ا یجاد فرصت‌های شغلی و جذب گردشگران بیشتر منجر شود.
نوروزگاه به عنوان یک رویداد فرهنگی می‌تواند، پلی میان سنت و مدرنیته باشد، جایی که نسل‌های جدید نه تنها با میراث فرهنگی خود آشنا می‌شوند ،بلکه در تجربه‌ای ملموس و زنده ا ز آیین‌های نوروزی، شرکت می‌کنند این رویداد می‌تواند به یکی از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری فرهنگی ایران تبدیل شود و از ظرفیت بالای نوروز برای توسعه گردشگری و رونق اقتصادی مناطق مختلف کشور بهره بگیرد.
بر پایی نوروزگاه‌ها، که بر اساس اعلام وزیر میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی تعداد مکان های اجرای آن به بیش از ۱۰۰۰ نوروزگاه در نوروز ۱۴۰۴ در سراسر ایران خواهدبود. علاوه بر تقویت هویت فرهنگی،فرصتی طلایی برای رونق صنایع دستی ،هنرهای آیینی، غذاهای محلی و بازی‌های سنتی خواهد بود همچنین این جشنواره می‌تواند به ابزاری برای دیپلماسی فرهنگی و معرفی ایران به عنوان مهد تمدن نوروز در سطح جهانی تبدیل شود. بنابراین نوروزگاه، نه تنها یک جشن،بلکه فرصتی برای احیای سنت های نوروزی ،تقویت پیوندهای اجتماعی و توسعه اقتصادی جوامع محلی است.لذا با برنامه‌ریزی صحیح و اجرای دقیق، بر اساس اهداف و رسالت نوروزگاه‌ها، این رویداد می‌تواند به برند گردشگری تبدیل شده و نشان دهد که نوروز فراتر از یک جشن ،فرهنگ زنده و پویاست. استان مازندران با فرهنگ غنی آیین‌های متنوع نوروزی و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، یکی از بهترین مناطق ایران برای برگزاری نوروزگاه‌های متنوع است. از شرق تا غرب این استان مراسم و سنت‌های نوروزی با ویژگی‌های خاص خود اجرا می‌شود ،که می‌تواند در قالب نوروزگاه‌ها احیا شده و به عنوان یک جاذبه فرهنگی و گردشگری معرفی گردد.
در ادامه به برخی از موارد مربوط به نقش نوروزگاه در مازندران را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم. مازندران از دیرباز دارای آیین‌های متنوع نوروزی بوده که برخی از آنها به مرور زمان یا به فراموشی سپرده شده و یا در حال فراموشی هستند.نو روزگاه بستری برای احیا و حفظ این آیین‌ها و نمایش آنها به نسل‌های جدید و گردشگران می‌باشد، از جمله نوروزخوانی که با خواندن اشعار محلی با تم مذهبی توسط نوروزخوانان، ورود بهار را بشارت می‌دهند آیین‌های کشاورزی از جمله آیین‌های جشن خرمن و باران خواهی و… که نماد، ارتباط مردم این منطقه با طبیعت و شکرگزاری از خداوند می‌باشد. برگزارکشتی پهلوانی لوچو که می‌تواند در نوروزگاه‌ها بازنمایی شود. بنابراین تنوع آیین‌های نوروزی بومی در مازندران ،نشان دهنده ریشه عمیق فرهنگی این منطقه بوده و با نمایش این آیین‌ها به احیای سنت‌های بومی و جذب گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ محلی تاثیرگذار می‌باشد .
از جنبه دیگر مازندران دارای صنایع دستی غنی، مانند :لاک تراشی، سفالگری، گلیم بافی، جاجیم بافی، چادر شب بافی، نمد مالی، و… بیش از رشته در صنایع دستی از شرق تا غرب استان است.لذا نوروزگاه‌ها محل بسیار مناسبی برای عرضه این صنایع و حمایت از تولیدکنندگان محلی می‌باشد.
همچنین، ارائه غذاهای بومی محلی به عنوان جاذبه و گردشگری غذا و خوراک در نوروزگاه‌ها برای گردشگران جذاب می‌باشد .بنابراین نوروزگاه‌ها فرصتی برای معرفی محصولات محلی و افزایش فروش غذاهای سنتی هستند ،که باعث تقویت اقتصاد جوامع محلی و اشتغال‌زایی در مازندران می‌شوند.
دیگر اینکه مازندران یکی از محبوب‌ترین مقاصد نوروزی در ایران است. اما گردشگری آن بیشتر به جاذبه‌های طبیعی محدود شده است، نوروزگاه‌ها با ارائه برنامه‌های فرهنگی و هنری گردشگران را با فرهنگ بومی این استان آشنا می‌کنند. همچنین با برگزاری جشن‌های نوروزی در مکان‌ها و خانه‌های تاریخی ترکیبی از گردشگری تاریخی و نوروزی با اجرای نمایش‌های سنتی ،موسیقی محلی، برنامه‌های آیینی در قالب نوروزگاه‌ها، تجربه‌ای منحصر به فرد برای گردشگری به وجود خواهد آمد، در نتیجه نوروزگاه‌ها از این قابلیت برخوردارند تا گردشگری مازندران را از شکل گردشگری طبیعت گردی ، تقریبا صرف به یک تجربه فرهنگی و آیینی ارتقا دهند، که این امر موجب افزایش مدت اقامت گردشگران و رونق اقتصادی منطقه خواهد شد .
از منظر بین المللی نیز، مازندران به دلیل مجاورت با کشورهای حاشیه خزر که تعدادی از آنها در حوزه کشورهای نوروزی قرار دارند، ظرفیت بالایی برای دیپلماسی و تعاملات فرهنگی بین‌المللی با دعوت از هنرمندان نوروز خوان و… کشورهای حوزه نوروز، می‌تواند نوروزگاه‌های مازندران را به یک رویداد بین‌المللی تبدیل کند.
بنابراین نوروزگاه فرصتی برای احیای فرهنگ مازندران و توسعه پایدار بوده، می‌توانند آیین‌های سنتی مازندران را احیا کرده و از فراموشی نجات داده برگزاری آن در شهرها و روستاها فرصتی برای تقویت اقتصاد محلی و حمایت از صنایع دستی و غذاهای بومی خواهد بود. ضمن اینکه ،این رویدادها می‌توانند، گردشگران داخلی و خارجی را به سوی تجربه فراتر ازطبیعت گردی سوق دهد، لذا توسعه نوروزگاه‌ها در مازندران، نه تنها یک ضرورت فرهنگی، بلکه یک فرصت اقتصادی و گردشگری است، که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و حمایت گسترده از سوی دولت و بخش خصوصی می‌باشد.
در پایان، با توجه به پیام‌های نوروزگاه ،برای جامعه و گردشگری ایران مشخص می شود،که این رویداد فراتر از یک جشن محلی است ومی‌تواند تاثیرات عمیقی در ابعاد مختلف فرهنگی ،اجتماعی، اقتصادی و گردشگری داشته باشد.
در بعد فرهنگی، نوروزگاه باعث حفظ و ترویج سنت‌های ایرانی می‌شود.
در بعد اجتماعی به تقویت پیوندهای اجتماعی و بین نسلی تاثیر می‌گذارد .
در بعد اقتصادی، با حمایت از کسب و کارهای محلی اشتغال زایی و رونق صنایع دستی را به همراه خواهد داشت.
د ر بعد گردشگری، ایران را به عنوان مقصد اصیل نوروزی جهان معرفی می‌کند.
در بعد دیپلماسی فرهنگی فرصتی برای بهبود تصویر ایران در سطح بین‌المللی و تعامل با کشورهای حوزه نوروز می‌باشد. دکتر مهران حسنی دبیر و نایب رئیس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران پژوهشگر حوزه گردشگری
